Klimaatadaptatie voor stakeholders

Praktisch aan de slag met klimaatadaptatie
‘Na een ambitie en een strategie is er ook een uitvoeringsagenda. Regio Westfriesland heeft de laatste stap gezet in het ontwikkelen van een aanpak voor klimaatadaptatie. “We weten steeds beter wat er moet gebeuren om onze regio zo in te richten dat we beschermd zijn tegen de effecten van klimaatverandering.”De Westfriese uitvoeringsagenda klimaatadaptatie is door elke Westfriese gemeente bestuurlijk vastgesteld. Daarmee komt een proces ten einde dat begon in 2017 en de vraag centraal stelde: hoe gaan we om met natuurextremen die ontstaan door een veranderend klimaat? Denk aan wateroverlast, droogte, hittestress en bodemdaling.

Stip op de horizon
De zeven Westfriese gemeente bogen zich samen over deze vraag. Zij brachten kwetsbaarheden in kaart via de ‘klimaatstresstest’, stelden met maatschappelijke partijen de ernst van bepaalde risico’s vast en zochten naar oplossingsrichtingen. “Het mooie in Westfriesland is dat vanaf het begin de overtuiging is geweest dat je als gemeenten samen verder komt dan alleen”, zegt Martijn Steenstra van ingenieursadviesbureau Sweco dat dit traject begeleidde.

Het leidde tot een stip op de horizon – daar willen we naartoe met een klimaatbestendige inrichting – en een weg om er te komen. Dat alle gemeenten begin maart voor dezelfde strategie kozen, was een mijlpaal. Nu ligt er dus een uitvoeringsagenda. “Die bestaat uit acties die we op Westfries niveau willen uitvoeren en maatregelen die gemeenten zelf nemen”, legt Koos Brouwer (coördinator ruimtelijke adaptatie in Westfriesland) uit.

Meekoppelen
Martijn Steenstra vervolgt: “Bij de regionale agenda moet je denken aan allerlei onderzoeken. Zoals: hoe kun je (extra) waterbergingsmogelijkheden combineren met nieuwe waterrecreatie? Of: hoe voorkom je het rotten van houten funderingspalen als het grondwaterpeil daalt en het beschermende laagje van het water wegvalt? Daar willen we samen meer inzicht in krijgen, voordat we er iets aan gaan doen.”
 
Daarnaast zullen gemeenten afzonderlijk klimaatadaptatie moeten ‘meekoppelen’ in de herinrichting van hun wijken en in nieuwbouwprojecten. Koos Brouwer: “Daar ligt de grootste winst. Je gaat op zoek naar slimme verbindingen voor een integrale gebiedsaanpak. Dat leggen we voor meerdere jaren vast in een kansenkaart.”

Gedetailleerd
De uitvoeringsagenda is behoorlijk gedetailleerd. Het beschrijft de klimaatadaptieve acties in de periode 2021-2025. Daarna vindt een herijking plaats op basis van de klimaatsituatie en -scenario’s van dat moment. Zo blijft het beleid actueel en relevant. “Voorlopig weten we als regio Westfriesland wat ons te doen staat de komende jaren”, zegt Koos Brouwer tot besluit.

Benieuwd om precies te weten wat een klimaatbestendig Westfriesland inhoudt? Klik hier om de stresstest, strategie en uitvoeringsagenda te bekijken. 

 De eerste stappen
Nu de uitvoeringsagenda klaar is, weten de Westfriese gemeenten wat hen te doen staat op het gebied van klimaatadaptatie. De leden van het regionale projectteam vertellen wat de eerste acties van hun eigen gemeente zijn.

Martin Blom (gemeente Opmeer):
“Ik richt mij op de kansenkaart en ga nadrukkelijk de knelpunten en ontwikkelingen in de omgeving beschrijven. In enkele gevallen wijst zich dat min of meer vanzelf. We bouwen twee nieuwe scholen waarin de laatste inzichten op energie- en hittegebied verwerkt worden. Dat geldt ook voor de ouderenhuisvesting waar de nodige vernieuwing plaatsvindt. De focus zal daarom met name op wateroverlast liggen. Ook hier is de opgave niet ontzettend groot. In 2006 en 2007 heeft Opmeer enkele stevige buien voor de kiezen gehad. Toen zijn er al aanpassingen gedaan om het water op straat te beperken.”

Bram Luteijn (gemeente Koggenland):
“In de kansenkaart willen we specifieker in beeld krijgen wat er waar moet gebeuren om aan onze ambitie te voldoen. Daarbij streven we naar een veel sterkere koppeling met biodiversiteit. De omgevingsvisie is actueel. Hierin leveren we ook input vanuit klimaatadaptatie. Qua concrete projecten is recent een klimaatadaptieve parkeerplaats bij de Droomgaard aangelegd en dagen we bouwers uit om natuurinclusieve plannen in te dienen.”

Thijs Bootsma (SED-gemeenten):
“We worstelen een beetje met de manier waarop we bepaalde thema’s vanuit klimaatadaptatie binnen het abstractieniveau van de omgevingsvisie moeten opnemen. Verder zijn we volop bezig met de proceskant van de uitvoeringsagenda. Welke afdeling is voor welk project uit de agenda verantwoordelijk en hoe borgen we zaken binnen de bestaande lijnorganisatie? Concreet oriënteer ik me op het opstellen van een kansenkaart en een handboek openbare ruimte. Het liefst wil ik dit gecombineerd oppakken.”  

Charlotte Bakker (gemeente Hoorn):
“We moeten de uitvoeringsagenda eerst laten landen in bestuurlijke processen en documenten, zoals de Leidraad Inrichting Openbare Ruimte (LIOR), omgevingsvisie en onze gemeentelijke groenvisie. Dat geldt voor allerlei stappen die je in het duurzame domein aan het zetten bent. Je moet het integraal bekijken. Ik noem dat het neerleggen van de fundamenten. In onze wijkprogramma’s wordt klimaatadaptatie al meegenomen. We moeten wel checken of de maatregelen voldoen aan het ambitieniveau dat we gesteld hebben.”

Koos Brouwer (gemeente Medemblik):
“We werken in de gemeente aan een nieuw gemeentelijk rioleringsplan. Hierin besteden we extra aandacht aan het thema wateroverlast. Daar hoort ook een berekening bij naar de interactie tussen neerslag, riolering en maaiveld. Interessant vind ik verder het proces waarin het waterschap, gemeenten in de MRA en Noord-Holland samen met marktpartijen normen voor klimaatbestendige nieuwbouw ontwikkelen. Bij wateroverlast kun je een vrij duidelijke norm stellen. Bij thema’s als hittestress en droogte is dat een zoektocht. Maar het beeld wordt steeds scherper. Ik maak me er sterk voor dat die normen landen in nieuwe overeenkomsten met ontwikkelaars.”