Confronterende inspiratiesessie met futuroloog Ruud Veltenaar

Ruim 80 deelnemers waren ingelogd en een select gezelschap was live aanwezig om met Ruud Veltenaar een blik op de toekomst te werpen: met welke ontwikkelingen moeten we rekening houden? En wat betekent dat voor (onze visie op) de afvalwaterketen? Een opbeurend verhaal bracht Ruud niet, maar dat was ook niet zijn bedoeling. “Hoe bozer u wordt, hoe fijner ik het vind”, liet hij weten. “Dan blijft de boodschap tenminste hangen.”
 
Verandering van tijdperken
In zijn 2,5 uur durende presentatie hield hij zijn publiek een grimmige spiegel voor. Met de afvalwaterketen als aanleiding en uitgangspunt, maar vooral ook als onderdeel van een veel groter geheel. Van een wereldwijd ecosysteem dat uit zijn voegen barst. Dat uitgeput raakt omdat we het overbelasten. “We leven niet in een tijdperk van veranderingen, maar in een verandering van tijdperken”, citeerde Ruud hoogleraar Transitiekunde Jan Rotmans. Hij wees erop dat we te lang zijn uitgegaan van het paradigma dat het economische systeem alleen maar kan groeien. “Maar dit systeem ligt op de IC. We moeten weer gaan leven binnen de grenzen van de planeet. Dat betekent dat we 40 procent terug moeten in welvaart, plús een extra stuk voor de mensen die niks hebben.” 
 
Het gaat over óns
In de praktijk is 40 procent inleveren een peulenschil, ging Ruud verder. Door geen dingen meer te kopen die we al hebben, zitten we al op 25 procent. Geen dingen kopen die we niet nodig hebben, is nog eens 10 procent. Op de vraag uit de zaal hoe we daar 2 miljard Chinezen van gaan overtuigen, kaatste hij de bal terug. China doet het veel beter dan Nederland als het bijvoorbeeld gaat om CO2-uitstoot per persoon. “Het verhaal van vanmiddag gaat over óns.” 
 
Generale repetitie
Het is 2 voor 12, maakte Ruud duidelijk. “De Covidpandemie is niet meer dan een generale repetitie voor veel grote onheilsgolven die in ras tempo op ons afkomen.” De doelstellingen van Parijs zijn ver weg. We koersen af op opwarming van de aarde met 3ºC of meer. In plaats van 2ºC af, wat ook al rampzalig is. Dat betekent bijvoorbeeld het einde voor het koraal – waar een derde  van het leven op aarde zijn oorsprong in vindt. 
 

 

101 klimaatoplossingen
Is het tij nog te keren? En wat moet daarvoor gebeuren? In dit kader bracht Ruud het Project Drawdown onder de aandacht, waarin wetenschappers klimaatoplossingen beoordelen en analyseren die de broeikaseffecten een halt kunnen toeroepen en zelfs kunnen verminderen. Ruud spoorde zijn publiek aan zich hierin te verdiepen: van de 101 gevalideerde acties om tot een kanteling te komen, zijn er zeker 20 relevant voor de afvalwaterketen.

Haal World Overshoot Day naar voren
De oplossing begint bij onszelf, ook dat werd duidelijk. World Overshoot Day valt steeds eerder in het jaar. Dit is de dag dat we als mensheid collectief meer hebben verbruikt van de natuur dan de aarde in één jaar kan vernieuwen. Tegenwoordig zijn we in augustus al zo ver. Ruud nodigde de deelnemers uit om op www.footprintcalculator.org een snelle test te doen, om inzicht te krijgen op welke datum World Overshoot Day zou vallen als iedereen leeft zoals jij. Dat was even slikken: voor velen viel die datum al in het eerste kwartaal. Ruud: “Als 1,3 miljard mensen hun vleesconsumptie halveren, schuift World Overshoot Day drie maanden op. Als iedereen voor alle ritten tot 2 kilometer de auto zou laten staan met nog eens twee weken.” Zijn advies: zoek naar haakjes om die datum op te schuiven. Doe iets met World Overshoot Day, privé én in je werk.

 
Genoeg stof tot nadenken
Toen deelnemers aan het eind van de sessie gevraagd werd om via een online tool aan te geven waar ze belangrijke kansen zagen, ontstond er een enorme woordwolk. Waarin bijvoorbeeld kansen als ‘Kringloop sluiten’, ‘Van alleen naar samen’, ‘Betere scheiding bij de bron’ en ‘Alles langs de footprintlat leggen’ een prominente plek kregen. En de boodschap die bleef hangen? Om opgaven niet te snel te vertalen naar techniek, maar eerst en vooral te bezien vanuit het grotere geheel. En vandaaruit impact te maken, want dáár gaat het om.